Charla historia di ka’i òrgel - Informashon tokante Gobièrnu di Kòrsou

Notisia

Ministerio konserní Enseñansa, Siensia, Kultura & Deporte
 

Charla historia di ka’i òrgel

Publiká riba 30 Sèptèmber 2019

WILLEMSTAD- Riba djabièrnè 27 di sèptèmber di Siman di Kultura, Gobièrnu di Kòrsou a organisá un charla titulá “historia di ka’i òrgel” presentá pa sr. Harry Moen. Harry Moen a splika ku e orígen di e kaha di òrgel, manera nos konosé aktualmente a keda kreá pa John Hicks di Inglatera. Tambe Harry a elaborá riba e komienso di kaha na Kòrsou ku tabata algu di hende ku moda i ku e pionero Horacio Sprock i su ruman na 1912 a trese e kaha akí mas den pueblo. Hasta tabatin un momento den historia ku polis a kue e kaha bai sera komo ku e fiesta a sali for di man. Tabata transportá e kaha den hanchinan di Willemstad kargá riba lomba i pafo di stat ku garoshi halá pa buriku i despues ku trùk.

E forma ku Kòrsou a yega na su kahanan di òrgel na aña 1912 tabata pa medio di importashon di kahanan for di Italia. E promé kaha di òrgel trahá na Kòrsou tabata na 1942/1943. Den añanan 1940 Rufo Wever a kuminsá pone piesa na Aruba. Edgar Palm a kuminsá areglá piesa pa kaha di òrgel na 1955 siguiendo den pásonan di su tata Rudolhp ‘Dòdò’ Palm. Kaha di òrgel ta imitá piano. Pues e NO ta un òrgel. Funshon di e kaha di òrgel den nos komunidat tabata i ta di duna realse na i alegrá eventonan. Un funshon mas ku e kaha di òrgel tin ta ku e ta konservá piesanan den nan estado original.

Algun nòmber di e diferente partinan ku ta pone e kaha funshoná ta: manigueta, busana, korona, silinder, klabu (mas o ménos 7000), uña, martin, kuèrdè, templa, kolebra, tabla di armonia, kaha, lasiera/mondongo. Mientras ku pa kambia piesa riba e kaha ta usa pedal/grèndel, kuchú, i as ku 8 gruf riba dje.  

Mayoria kaha tin 40 martin enkambio, un piano tin 88 martin. Ke men ku nos mester adaptá un piesa pa e por toka riba kaha. Rítmonan ku nos ta pone riba kaha di òrgel ta wals, horopo, dansa, dansa ku chaine, tumba, polka/fòks i mazurka. Den poko palabra un historia riku i diverso kaminda nos ta mira un totalidat di diferente kultura ta bini huntu tipifikando un biaha mas nos diversidat. 

Tambe Harry a elaborá riba lokual ta tene nos kaha di òrgel bibu. Kòrsou a pone músika krioyo riba e kaha i tambe Kòrsou ta pone músika popular i folkloriko strañero riba kaha areglá na ritmo krioyo. 

Harry a kompartí un lista di nòmber di algun maestro di kaha di òrgel ku e públiko ku tabata presente manera: Horacio Sprock i Rudolph Th. Palm 1912; Horacio jr. i Cornelis Sprock; Rufo Wever di Aruba; Rafael Pieter; Serapio Pinedo; Alfonso Boekhoudt di Aruba; Alejandro “Patan” Faro (Aruba); Stanley Rosenda; Elias Halabi (yu di Kòrsou bibá na Aruba), Sandy Martina i Herminio Maria.

Nos Minister, dos parlamentario i Rector Magnificus di Universidat a haña e oportunidat pa deleitá e públiko na momentu ku nan a drai e kaha di òrgel “Mi Reina” di sr. Eric Meulens. E anochi a klousurá ku un ratu ameno riba patio di Universidat ku presentashon di grupo Dúndula i Gordon and Friends. Por mira bèk riba un anochi eksitoso i sumamente edukativo. 

Gobièrnu di Kòrsou ta gradisí Harry Moen pa konservá e historia sumamente riku akí.

KOMUNIKASHON

**Riba fotonan athunto por tuma nota di momentunan ameno di e Charla kaminda invitadonan a haña oportunidat pa toka un pida oiesa di kaha di òrgel.**