DISKURSO DI MINISTER DI FINANSA NA INISIO DI TRATAMENTU DI PRESUPUESTO 2018 DEN REUNION PUBLIKO DIA 21 DI DESEMBER 2017 - Informashon tokante Gobièrnu di Kòrsou

Nieuws

Financiën
 

DISKURSO DI MINISTER DI FINANSA NA INISIO DI TRATAMENTU DI PRESUPUESTO 2018 DEN REUNION PUBLIKO DIA 21 DI DESEMBER 2017

Geplaatst op 22 12 2017

Na momentu ku a entregá e presupuesto di aña 2018 na parlamento dia 12 di september 2017, gobièrnu a trese dilanti ku via di un nota di kambio lo hinka e programa di gobernashon di 2017-2021. Den e nota di kambio, ku a wòrdu entrega djaluna dia 18 di desember na parlamento, e programa di gobernashon, ku ta hiba e título di ‘Ontplooien van Curaçaos potentieel’ a wordu prosesá. Promé ku e nota di kambio a yega parlamento esaki a wòrdu manda pa Raad van Advies i Cft dia 8 di novèmber ultimo pa nan duna nan konseho. Den e konseho di Cft a bini pa dilanti ku e presupuesto di Kòrsou di aña 2017 lo sera ku un défisit. E défisit aki, konforme di e lei finansiero di reino, mester wòrdu sania den e aña siguiente kual ta aña 2018. i pa kumpli ku esaki gobièrnu a hinka e akshonnan ku mester tuma lugá pa por sania e défisit den e nota di kambio aki.
Den e lunanan tras di lomba gobièrnu a traha hopi intensivo pa por yuda e ekonomia i sak’e for di e kaida ekonómiko ku e ta pasando aden. Gobièrnu a pone hopi atenshon na proyektonan ku ta yuda den kresementu ekonómiko. Por ehèmpel e efektonan positivo ku e trayekto di refineria, kuminsá traha riba hotèl nobo, proyektonan turístiko i mega pier, lo a trese ku ne.

Gobièrnu tabatin e speransa ku e proyektonan aki por tin efekto direkto òf indirekto riba e ekonomia, ku lo a trese e “boost” nesesario den nos ekonomia. Esaki lo tabata tin efekto mesora riba entrada di belasting lokual ku lo a yuda mitiga e défisit. E invershon nan hasi dor di gobièrnu no tabata sufisiente pa por a duna e “boost” nesesario pa e ekonomia por krese. E resultado ku e presupuesto di 2017 lo sera ku un défisit ta algu ku e gabinete aki no a premirá i tampoko no a tene kuenta ku ne. Dor di esaki gobièrnu a tuma algun paso pa por mitiga i kontrolá e gastunan di gobièrnu i tambe pone mas kontrol pa por haña e entrada ku gobièrnu a presupuestá. Un parti di e akshonnan aki lo no surgi efekto kompleto den aña 2017. Ta p’esei gobièrnu a tene kuenta ku un periodo di 3 aña kaminda ta bai kubri e défisit di 2017 i tambe pa strukturalmente hasi e gastunan di gobièrnu mas sostenibel.

Gobièrnu ta komprondé e nesesidat pa korigí e presupuesto. Kada minister ta responsabel pa su maneho di presupuesto. Banda di esaki Minister di finansa lo ehersé su tarea mas stringente dor di intensivá su maneho di “voorafgaand toezicht”. Riba término medio gobièrnu ta verwacht ku, e trayekto ku a kuminsá kaminda ta oumentá e kualidat i kantidat di e funkshonnan finansiero, lo duna su fruta.

Algun di e akshonnan ku gobièrnu ta bai tuma ta:

Den kuadro di oumento di efisiensia den e aparato públiko lo tuma akshon pa yega na un aparato gubernamental ideal. Esaki dor di implementa riba termino korto un proseso rigido di maneho di personal. No ta bai yena tur vakatura sin mas, pero mas bien ta bai konsentra i duna prioridat na yena funshonnan krítiko i na mes momentu baha gastu di konsultant. Tambe lo hiba un maneho pa mas tantu posibel laga amtenarnan ku no ta presta òf ku no ta prestá na e nivel desea keda remplasa i kaminda ta posibel pa laga nan pasa pa un funshon ku ta kuadrá mas ku nan abilidat.

Lo kontinuá ku e aserkamentu aki e añanan ku ta bin. Den 2018 e ekonomisashon struktural aspirá a base di un okupashon mas abou lo ser realisá efektivamente. E base pa ekonomisashon dor di realisá redukshon di formashon, lo ser fortifiká dor di kumplí estríktamente ku indikashonnan pa gratifikashon i overtaim.

Tambe pa loke ta trata uso di forsa laboral eksterno lo redusí esaki. No ta trata solamente uso di kònsultent, pero tambe ménos uso di personal eksterno i demas personal temporal. Bou di esaki tambe ta kai pa mengua mas tantu posibel uso di ámtenar ku a baha ku penshun.

Gobièrnu su afan ta pa riba término yega na un aparato públiko ku ta traha mas efisiente. Por yega na efisiensia gobiernu mester traha den direkshon di fortifikashon di maneho di servisionan di gobièrnu, implementashon di solushon den teknologia di informashon i komunikashon (ICT) i alohamentu efisiente.
Pa sostené e desaroyo aki diseño di e funshon di kompra sentralisá ta den man di Ministerio di Gobernashon, Planifikashon i Servisio. Ya kaba a pasa pa kompra sentralisá di outonan di servisio ku un kontrakto di mantenshon pa 3 aña i kompra kolektivo di artikulo doméstiko. Tambe lo analisá proseduranan pa eliminá proseduranan inesesario i simplifiká proseso di outomatisashon. Ta spera ku tur dos aspekto por sòru pa yega na un maneho struktural di gastu di e aparato públiko.

Un posibilidat ta di baha e gastunan di interes riba e presupuesto. Esaki di akuerdo ku lokual Raad van Advies a kosehá (kenmerk RvA no. RA/37-16-LV di 24 di ougùstùs 2016). Esaki ta posibel dor di refinansiá e fiansa nan (obligatie lening) ku gobièrnu a hasi serka Hulanda den aña 2010.
E tasa di interes ku tin di paga pa e fiansanan aki ta di 3,1 porshento. Kaminda e fiansa di e aña aki su tasa di interes ta 1,1 porshento. A base di e tasa di interes por spar den 2018 alrededor di 7 mion florin, kual por subi te na un suma di 15 mion florin entrante 2019. Ekonomisashon riba karga di interes lo tin un efekto positivo riba tantu e presupuesto komo e reservá di divisa.

Den 2018, a base di un vishon desaroyá i fihá, lo implementá un maneho integral dirigí riba resultado i un struktura di ehekushon fuerte di término korto i largu. E struktura aki tin ku karakterisá su mes dor di koperashon entre gobièrnu, Organisashonnan No Gubernamental(NGO), i gruponan di interes (inkluso e grupo di foko mes) hasiendo uso di konosimiento eksistente i nobo, eksperensia i inisiativa paden i pafo di Kòrsou. Esaki mester kondusí na alkansá efisiensia ku konsekuensia ku ta krea mas espasio finansiero.

Tin potensial pa un kresementu ekonómiko relativamente grandi. Sinembargo mester traha na redukshon di “redtape” i krea kondishon adekuá. E “senario optimista’ for di e anekso ta realístiko mirando e máksimo ku lo mester realisá den 2018 teniendo kuenta ku okupashon di e ministerionan i e paro na obligashonnan finansiero.
Por konkluí ku un kresementu ekonómiko entre 0.2% i 1.1% di e Produkto Interno Bruto ta duna un bon refleho di e kresemento ku por spera den 2018.
P’esei, den e Nota di Kambio a tene kuenta ku un suma di NAf 11.7 mion mas na entrada a base di kresementu ekonómiko.

Un di e puntonan esensial pa loke ta trata e “Niet –belastingopbrengsten” ta ku gobièrnu no ta kobra pa tur servisio manera lei ta preskribí. Esaki ta nifiká ku gobièrnu ta keda sin haña e entradanan ku e tin derecho riba dje. Ta p’esei kada ministerio tin ku inventarisá i hasi un estudio di tur nan “Niet-Belastingopbrengsten”. A base di esaki mester kuminsá kobra i si ta nesesario hasi ahuste riba e tarifanan. Gobièrnu ta antisipá ku entrante di aña 2019 lo haña adishonal 10 mion pa aña.

Tarea di kada gobiernu responsabel ta di entrega presupuesto na Parlamento konforme lei i reglanan stipula. Gabinete Pisas a prepara presupuesto 2018 i gabinete Rhuggenaath a hasi entrega di e presupuesto konforme lei na presidente di parlamentu na apertura di aña Parlamentario dia 12 di september 2018. Base di e presupuesto aki tabata presupuesto 2017.
E presupuesto 2018 kual a keda entrega no tabata refleha e akuerdo i programa di gobernashon di Gabinete Rhuggenaath.

Despues di esaki gobiernu a traha riba un prome nota di kambio pa inklui e programa Desaroyo di Korsou su Potensial di gabinete Rhuggenaath. Pero, ku un petishon estrikto pa esaki ta“Budget-neutraal”. E nota di kambio a keda entrega na RvA i Cft dia 8 di November.

Cft den su karta di dia 22 di november a hasi su repotahe riba e Nota van Wijziging i indika ku e nota di kambio tin un refleho akeduado di prioridatnan di 2018 inklui den e presupuesto 2018. Na mes momento Cft a duna su opinión riba e UR3 i mustra gobiernu ku a base di e resultado realisa di presupuesto 2017 te ku fin di september 2017 ta rekomendabel pa adapta e presupuesto 2018 i asina kuminsa tuma akshon pa atende ku e defisit pronostika di ana 2017. Di otro un banda RvA a hasi entrega di su opservashonnan nan den karta di dia 6 di desember 2017.
Gabinete Rhuggenaath na un manera responsabel a tuma su tempu pa inklui e opservashonnan di tantu RvA dia 6 di desember komo puntonan ku Cft a indika den e nota di kambio pa demostra e seriedat ku Gabinete Rhuggenaath i su determinashon pa hiba un maneho di finansa publiko salu. Kontesta di gobiernu riba karta di Cft a sali dia 14 di desember. E nota di kambio a keda entrega 3 dia prome ku tratamentu di presupuesto 2018, esta djaluna dia 18 di desember na parlamentu.

E kambionan prinsipal ta un redukshon di e presupuesto ku un suma di 14.2 mion florin riba gewone dienst pa asina yuda krea espasio pa atende ku parti di e defisit di presupuesto 2017.

Pa lokual ta trata kapitaaldienst e monto entrega di 136 mion a keda adapta den nota di kambio ku 2 bion. E suma aki ta simpel refinansiamentu di bono nan di gobiernu na un tasa di interés mas abou.

Nos a tuma nota di karta nan di frakshon nan di MFK i KDNT indikando ku nan lo ta ousente na tratamentu di e lei di mas haltu i importante di nos Pais, esta Presupuesto. E argumentashon ta pa motibu ku e nota di kambio a yega parlamentu demasiado laat i ku 3 dia no ta sufisiente pa nan por revisa e nota di kambio i debati na un manera efektivo ku Gobiernu según e dos frakshon nan.

“Het kan verkeren”.
Na aña 2011 Gabinete Schotte durante pleno tratamentu di presupuesto 2012 a presenta Nota di Kambio “staande de vergadering”. A skors e reunión pa miembronan tuma nota di e nota di kambio i después a kontinua ku tratamentu di presupuesto 2012.

Gabinete Rhuggenaath a presenta nota di kambio 3 dia prome ku tratamentu di Presupuesto 2018 i frakshonnan di MFK i KDNT ta konsidera 3 dia muchu tiki pa por prepara pa debati. Ra,ra,ra

Gabinete Rhuggenaath ta rekonose ku nos ta pasando den tempunan difisil. No ta gabinete Rhuggenaath a krea e situashon aki, pero nos no ta bek i ta para firme i asumi nos responsabilidat. Tin hopi reto, promesa i propositonan. Kada minister di gabinete Rhuggenaath ta konbensi ku tin speransa i tin miho tempu na kaminda.

Kada ministernan di Gabinete Rhuggenaath ta disidido pa hasi tur lokual ta na nan alkanse pa krea e kondishonnan nesesario pa ekonomia por krese i asina kombati pobresa na un manera digno.

Gabinete Rhuggenaath den e periodo di gobernashon nos dilanti di 2017 – 2021 ta bai logra trese bienestar pa pueblo di Korsou i desaroya e potensial di Korsou.

Minister Hensley Koeiman ta trahando riba un pakete di leinan sosial/laboral na bienestar di e klase trahado.
Minister Steven Martina ta konsentra riba inveshon principal den sektor di turismo i eliminashon di redtape, i baha “cost of doing business”.
Minister Armin Konket ta dunando atenshon na aparato publiko i ta duna importancia/prioridat na outomatisashon di aparato i servisio publiko.Minister Suzy Camelia Romer ta atende medio ambiente i salubridat ku seriedat i ta traha riba empuhe di ekonomia via di seKtor agrario, peska i krio di bestia ku tin hopi potensial.

Minister Zita Jesus Leito ta sigui pone ordu den urbanisashon i planifikashon i pronto tin proyekto di bibienda pa pueblo i kontinuashon di kasnan na Wechi. Maksimo esfuerzo lo keda hasi pa riba tereno di aviashon nos bolbe bek na kategoria 1.
Minister Quincy Girigorie ta atakando e fenómeno di kriminalidat i mas blou riba kaya ta un di e prioridatnan.
Minister Merrylin Alcala Walle, no opstante ku fondo limita ta duna enseñansa prioridat i tur kolega minister lo perkura kaminda mester fondo adishonal pa garantisa bon nivel di nos enseñanza i tambe kumpli mas tantu posible na mehora kondishonnan pa maestro i maestra nan.
Minister di Finansa lo bin ku leinan fiskal pa duna empuhe na nos ekonomia i tambe pronto lo bin ku revisión di hinter nos sistema di impuesto.

Nos prome minister Sr. Eugene Rhuggenaath ta na kabes i ta duna guía na e totalidat na un manera serio i profeshonal. Komo responsabel pa e kartera di Refineria mi por garantisa nos pueblo ku tur esfuerso ta wordu hasi pa garantisa kontinuashon di refinashon komo un di e pilar nan ekonomiko importante ku of sin GZE.

Pueblo di Korsou tin speransa i bienestar ta na kaminda i nos Kas di Korsou na Hulanda tambe ta sostene hinter e desaroyonan positivo aki.